Placebo là một phương pháp điều trị y tế lấy cảm hứng từ việc tận dụng tâm lý và niềm tin của người bệnh vào việc chữa bệnh hơn là sử dụng các hoạt chất của thuốc. Mặc dù không có tác dụng chữa trị vô điều kiện cho bệnh tật, phương pháp này vẫn cung cấp những lợi ích nhất định để cải thiện các triệu chứng cụ thể hoặc tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Hơn nữa, placebo cũng đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm tra hiệu quả của các phương pháp điều trị mới và đánh giá tác động của yếu tố tâm lý trong quá trình phục hồi sức khỏe của con người. Cùng THETHAO24H.INFO xem qua bài viết này.
Placebo là gì?
Hiệu ứng placebo, hay còn được gọi là giả dược, đã xuất hiện từ rất sớm, từ những năm chín mươi của thế kỷ 19. Thuật ngữ này được sử dụng để miêu tả những loại thuốc không chứa dược chất và không có giá trị chữa bệnh lâm sàng. Những loại thuốc này thường được các bác sĩ chỉ định cho những bệnh nhân không có biểu hiện hay triệu chứng lâm sàng, hoặc khi bệnh nhân tưởng mắc bệnh nhưng thực tế lại hoàn toàn khỏe mạnh, không có vấn đề về sức khỏe.
Các viên thuốc placebo có thành phần trung tính và hoàn toàn vô hại. Thành phần chủ yếu của giả dược thường là đường hoặc gluconate canxi.
Mặc dù không chứa dược chất, placebo lại tạo ra cảm giác cải thiện sức khỏe đáng kể trong người bệnh sau khi sử dụng. Hiện nay, placebo thường được tạo thành bằng dạng thuốc uống và có thể có dạng dung dịch tiêm hoặc truyền tĩnh mạch, hoặc cung cấp thông tin không có thực nhưng mang lại hiệu quả có lợi cho bệnh nhân.
Cách thức tác động của giả dược đối với cơ thể
Hiệu ứng placebo có thể ảnh hưởng đến cả tâm lý và sinh lý của cơ thể con người. Các nghiên cứu về giả dược tập trung chủ yếu vào mối quan hệ giữa tâm trí và cơ thể của người bệnh. Nhờ vào sự kỳ vọng và mong đợi của người bệnh trong quá trình điều trị, mặc dù không có tác dụng hóa học, hiệu ứng placebo mang lại cho người bệnh cảm giác hồi phục như tác dụng của thuốc.
Tác động của hiệu ứng Placebo mạnh mẽ đối với những người bệnh có niềm tin và động lực trong phác đồ điều trị hoặc nhóm đối tượng đã từng trải qua liệu trình có hiệu quả.
Hiệu ứng Placebo được kích hoạt khi có hai yếu tố quan trọng: kỳ vọng và điều kiện.
Kỳ vọng: Người bệnh luôn hy vọng và mong đợi rằng thuốc sẽ có tác dụng tích cực đối với sức khỏe và tình trạng bệnh của mình. Sự kỳ vọng này khiến cơ thể tự phản ứng và cho thấy hiệu quả từ giả dược. Tuy nhiên, khi người bệnh không kỳ vọng thuốc sẽ có tác dụng hoặc lo lắng về tác dụng phụ có thể xảy ra, điều đó có thể gây ra hiện tượng nocebo – các triệu chứng không mong muốn. Hiệu ứng Placebo tăng cường hoạt động của thụ thể dopamine và opioid, có tác dụng tích cực đối với tình trạng bệnh và sức khỏe. Trái lại, hiện tượng nocebo làm giảm hoạt động của các thụ thể này và gây hiệu ứng ngược lại.
Điều kiện: Yếu tố này tương tự như các phản xạ điều kiện. Nếu người bệnh trước đây đã trải qua điều trị trong một môi trường tích cực và khỏi bệnh, thì lần sau khi được điều trị trong cùng môi trường đó, người bệnh sẽ có tâm lý điều trị khỏi bệnh. Ngoài ra, người bệnh cũng sẽ nghĩ rằng đang sử dụng thuốc tốt, và hệ thần kinh và não sẽ tạo ra endorphin tự nhiên, giúp giảm đau và cải thiện tình trạng bệnh.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng hiệu ứng Placebo mang lại kết quả khác nhau cho từng loại bệnh trong cơ thể. Đặc biệt, Placebo có hiệu quả cao hơn khi điều trị các bệnh liên quan đến hệ thần kinh hoặc một số triệu chứng cơ năng trong hệ tim mạch như rối loạn nhịp tim, cảm giác tim đập mạnh, huyết áp không ổn định…
Tuy hiệu ứng Placebo không đủ để chữa trị bệnh tật một cách hoàn toàn, nhưng nó có thể cải thiện các triệu chứng hoặc tình trạng sức khỏe ở mức độ cụ thể.
Trên thực tế, khi áp dụng Placebo đúng cách và trong các tình huống phù hợp, nó vẫn được coi là một phương pháp điều trị hiệu quả.
Những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của giả dược
Các yếu tố khác nhau có ảnh hưởng đến hiệu quả của giả dược, bao gồm:
- Dạng thuốc: Viên nang có thể có hiệu quả mạnh hơn so với viên nén.
- Liều lượng: Sử dụng hai viên thuốc có thể tốt hơn và mang lại hiệu quả điều trị tốt hơn so với chỉ một viên.
- Kích thước viên thuốc: Viên thuốc lớn hơn có thể có hiệu quả cao hơn so với viên nhỏ.
- Dạng sử dụng: Thuốc tiêm có thể gây ra hiệu ứng mạnh hơn so với thuốc uống.
- Nguồn gốc thuốc: Thuốc của các hãng nổi tiếng từ nước ngoài có thể có hiệu quả tốt hơn so với thuốc trong nước.
- Màu sắc của thuốc: Viên thuốc có màu đỏ, vàng hoặc cam có thể gây hiệu ứng mạnh hơn, trong khi viên thuốc màu xanh lam và xanh lá cây có tác dụng an thần tốt hơn.
- Yếu tố văn hóa: Hiệu ứng Placebo cũng có sự khác biệt trong các nền văn hóa và giữa các quốc gia trên thế giới.
Tuy các yếu tố này có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của giả dược, cần lưu ý rằng hiệu quả thực sự của nó vẫn liên quan chủ yếu đến tâm lý và niềm tin của người bệnh.
Kết luận
Placebo, mặc dù không chứa hoạt chất thuốc, lại mang lại những tác dụng tích cực cho bệnh nhân trong quá trình điều trị. Đây là một phương pháp điều trị đặc biệt mà gần như có hiệu quả đối với hầu hết các triệu chứng mà con người đã biết đến. Placebo có thể được coi là một phương pháp điều trị an toàn và hiệu quả, vì nó không gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng hay tình trạng quá liều thuốc.